وبلاگ مراسم های محرم و صفر و رمضان و دهه فاطمیه

وبلاگ مراسم های محرم و صفر و رمضان و دهه فاطمیه

نوحه خوانی سینه زنی دمام زنی سنج و دمام و غیره
وبلاگ مراسم های محرم و صفر و رمضان و دهه فاطمیه

وبلاگ مراسم های محرم و صفر و رمضان و دهه فاطمیه

نوحه خوانی سینه زنی دمام زنی سنج و دمام و غیره

ســـــــــنج


سنج چیست ؟


\” سنج \” احتمالا واژه ای عربی است . این ساز کوبه ای – فلزی ، در رده ی \” ایدیوفون \” ها قرار گرفته و در متون قدیم فارسی جزو آلات ایقاعی – یعنی ساز های ضربی – دانسته شده و در میان اقوام مختلف جهان ، رایج و از اهمیت خاصی برخوردار است .

سنج در بوشهر از دو صفحه ی مدور فلزی به قطر ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر و ضخامت تقریبی ۵ میلیمتر ، ساخته شده و در میانه ی هر صفحه آن ، فرورفتگی وجود دارد که کار آن ایجاد کاسه ی صوتی برای این ساز است . در وسط آن نیز سوراخی ایجاد شده تا دسته ی سنج ، آزادانه از آن عبور کند . به یاری دسته – که به اندازه ی ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طول دارد – سنج را به هم می کوبند . \” سنج زن \” ها در حین کوبیدن ، دو قرص فلزی را بر روی هم می لغزانند .

جنس سنج از فلزی است سخت و محکم که به آن \” هفت جوش \” می گویند . هفت جوش از ترکیب هفت فلز مختلف بدست می آید . جنس و تعداد سنج ها در مراسم قابل تغییر است . برای مثال امکان دارد که در هنگام اجرای مراسم ، از تعداد سه یا چهار سنج که از جنس زرد ، مس ، و… ساخته شده باشند ، استفاده کنند .

در گذشته بر این عقیده بوده اند که چون جنس سنج از فلز است و شیطان و اجنه از فلز می هراسند ؛ به همین خاطر آن را کنار نوازنده های دمام می نوازند تا جسمشان از اشباح و شیاطین آزاد شود و نوازنده بتواند با نیتی پاک به نواختن بپردازد . در مورد فلز ، زنده یاد \” محمد تقی مسعودیه \” نیز در کتاب \” مبانی \”اتنوموزیکولوژی \” می نویسد : \” اصولا در دوران کهن این عقیده وجود داشته که شیاطین و ارواح پلید با صدای فلز فرار می کنند . بر این اساس اکثر سازهایی که به کیش های مذهبی اختصاص دارند ، از فلز ساخته می شوند .\”

در قطعه ی سنج و دمام ، معمولا تعداد هفت سنج نواخته می شود ؛ سه سنج که از دیگر سنج ها خوش صداتر هستند ، در جلو و چهار سنج دیگر را در عقب گروه می نوازند .

سنج ها پس از نواختن دمام ها ، معمولا بعد از ۴ یا ۶ میزان سکوت ، در صطعه ی سنج و دمام نواخته می شوند و نواختن آنها تا پایان قطعه استمرار می یابد . در این خصوص ، گفتنی است که برخی از نوازندگان ، ریتم ثابتی را می نوازند و برخی دیگر آن را خرد می کنند .

برگرفته از کتاب اهل زمین ( موسیقی و اوهام در جزیره خارگ ) نویسنده : محسن شریفیان .