دُم دُم سحری

دُم دُم سحری

در قدیم امکانات پیشرفته ای مثل ساعت زنگ دار، رادیو، تلویزیون نبوده که در سحرهای ماه مبارک رمضان، مردم با صدای آن بیدار شوند. به همین دلیل از همان ایام، رسمی بوده به نام دُم دُم سحری که مردم با صدای آن در وقت سحر بیدار می شدند. واژه ی دُم دُم سحری در اصل دَم سحری بوده یعنی دَم سحر یا وقت سحر یا نزدیک به سحر. و اینکه چرا به ضم اوّل خوانده می شود دو دلیل دارد: ‏
‏1. در گویش بوشهری واژه های بسیاری به ضم اول خوانده می شود. مثلاً به «من» مو یا مُ گفته می شود و   واژه های بسیاری دیگر
2. صدایی که از دمام تولید می شود صدای «دُم» می دهد یعنی از هر کسی سوال شود که دمام چه صدایی می دهد؟ پاسخ می دهد «دُم دُم». و به دلایل فوق دَم سحری، در گویش بوشهری «دُم دُم» سحری جا افتاده و اینچنین تلفظ می شود.
افرادی که دم دم سحری اجرا می کرده اند، معمولاً سه تا چهار نفر بوده اند که به صورت گروهی اشعاری در وصف ماه رمضان می خواندند. در قدیم با آواز دم دم سحری سازی زده نمی شده. فقط دعایی خوانده می شده و با تک تک زدن (دق الباب)- چون همه ی دربهای منازل از جنس چوب بوده و دق الباب داشته- مردم را در هنگام سحر بیدار می نمودند و بعدها کم کم ساز دمام به این موسیقی اضافه می شود.
اشعاری که در این نوع موسیقی خوانده می شود بدین صورت می باشد:
 

لا اله الا الله      
محمد یا رسول الله
علیاً یا ولی الله
السلام السلام      یا شهر رمضان
یا شهر صیام           علیک السلام
هذا شهراٌمغفره  یاشهرٌمبروک    علیک السلام
آمنک الله بالله      اَسکنک الله جنه   
رحیم الله لدنهُ          جمیعاً النّار و العذاب
عبادالله ذکرالله  یرحم کم الله      لا اله الا الله
تپت الله عمرک     تپت الله ذکرک                   
یا ایها المومنون        یا ایها المسلمون

و یک شعر دیگری نیز که بیشتر بر سر زبان ها است و فارسی می باشد:
خداوندا تو ستاری   همه خوابند تو بیداری           
 به حق خود که بیداری     همه عالم نگه داری
از قدیمی ها نقل شده که در زمان قدیم در بحرین بین شیعیان و اهل سنت درگیری به وجود می آید و عده ای از شیعیان از آنجا به جاهای دیگر از جمله بوشهر مهاجرت می کنند و در بین مهاجرین طایفه ای بوده به نام   دَم سحری که این طایفه در محله کوتی ساکن می شوند و فردی به نام کربلایی عباس دَم سحری در سحرهای ماه رمضان در کوچه ها راه می افتاد و دعایی می خوانده و با تک تک زدن مردم را در سحر بیدار می نموده و نقل است فردی به نام محمد ابراهیم با آواز دم دم سحری، ساز دمام می نواخته و از آن پس تا کنون ساز دمام در سحرهای ماه رمضان طنین انداز می شود.
در حال حاضر به خاطر زندگی ماشینی و امکانات ساعت زنگدار و ... این رسم کم رنگ شده ولی در بعضی از محله های قدیمی از جمله محله دهدشتی، کوتی، بهبهانی، شنبدی، جبری و بعضی از محله های قدیمی دیگر این رسم را زنده نگه داشته اند. اشعار این نوع موسیقی در شبهای اول و شب آخر ماه رمضان، فرقی ندارد فقط در السلام و الوداع گفتن آن فرق دارد. یعنی در شب های اول خوانده می شود السلام یا شهر رمضان ولی در شب آخر خوانده می شود الوداع یا شهر رمضان یعنی هر السلامی که در اشعار شب اول وجود دارد، شب آخر الوداع خوانده می شود. یعنی با ماه رمضان خداحافظی می شود تا انشاءالله اگرعمری باقی باشد تا ماه رمضان سال آینده انشاءالله. ریتم دمام این نوع موسیقی با دمامی که قبل از مراسم سینه زنی نواخته می شود، فرق دارد و به صورت سه ضربی می باشد و در همان قالب، نوازنده ی دمام باید بداهه کند و بدون اینکه از قالب اصلی ریتم خارج شود، ریتم را خُرد کند.
نقل است که در قدیم سنج نیز در کنار اشعار دم دم سحری نواخته می شده ولی تا آنجایی که ریش سفید های شهر، به یاد دارند، سنج استفاده نمی شده فقط با این نوع موسیقی، دمام نواخته می شده.
نوازندگان این نوع موسیقی، معمولاً از یک ساعت و نیم قبل از اذان صبح، در کوچه ها شروع به نواختن  می کنند. و تا ده- پانزده دقیقه قبل از اذان به کار خود به پایان می دهند. و خوردن سحری نوازندگان، اغلب قبل از نواختن دم دم سحری می باشد و چند دقیقه قبل از اذان صبح که به خانه می رسند، آب یا نوشیدنی     می نوشند تا مبادا در طول روز تشنگی آنها را فرا گیرد.
در روز عید فطر، بعد از نماز عید نوازندگان دم دم سحری، دمام بر دوش، در کوچه ها راه می افتند و با ماه رمضان الوداع می کنند و بر در هر خانه ای، چند لحظه می ایستند و اشعار دم دم سحری می خوانند و به صاحبخانه و اهل منزل، عید مبارک می گویند و صاحب خانه نیز به خاطر تشکر از نوازندگان که یک ماه در سحرگاه، آنها را بیدار نموده اند، به عنوان تبرک یا عیدی، وجه نقد، یا شیرینی و یا آذوقه ای که در منزل دارند، به آنها می دهند .
این نه به خاطر حق الزحمه ی آنان است، بلکه به صورت تبرک می باشد و از قدیم این عیدی دادن مرسوم بوده و هیچ اجباری در آن نیست. و نوازندگان نیز عیدی و آذوقه ای که به دست آورده اند، همیشه برای مصرف خود استفاده نمی کنند و همه ی آنها و یا قسمتی از آنها را به مردم تهیدست و مستحق می دهند.
اجرشون با خدا، مروا شون همه سال